โค้ด: เลือกทั้งหมด
บทความ Value Way ฉบับวันที่ 1 ตุลาคม 2555
โดย วิบูลย์ พึงประเสริฐ
ถ่านหินยังไม่ตาย
บทความก่อนหน้ากล่าวถึงราคาหุ้นถ่านหินลดลงเป็นอย่างมากตั้งแต่ต้นปีทั้งๆที่ดัชนีตลาดหุ้นไทยปรับตัวขึ้นมากกว่า 20 เปอร์เซนต์ในปีนี้ ราคาหุ้นที่เกี่ยวข้องกับถ่านหินมักเคลื่อนไหวไปในทางเดียวกับราคาถ่านหินในตลาดโลก ซึ่งในช่วงสองปีที่ผ่านมามีราคาถ่านหินลดลงมากกว่า 30 เปอร์เซนต์เนื่องจากประเทศผู้ผลิตถ่านหินอย่างสหรัฐอเมริกาซึ่งใช้ถ่านหินในการผลิตไฟฟ้ามากกว่า 50 เปอร์เซนต์ของการผลิตไฟฟ้าทั้งหมด เริ่มเปลี่ยนวัตถุดิบในการผลิตไฟฟ้าจากถ่านหินมาเป็นก๊าซธรรมชาติมากขึ้นจากค้นพบเทคโนโลยี่การขุดเจาะเชลก๊าซ (Shale Gas) ที่ถูกลงในอเมริกาในช่วงห้าปีที่ผ่านมา ราคาก๊าซธรรมชาติลดลงจากราคากว่า 5 เหรียญต่อล้านบีทียูมาอยู่ที่ 3 เหรียญต่อล้านบีทียูและคาดการณ์ว่าในอนาคตราคาก๊าซธรรมชาติในอเมริกาจะลดลงเหลือเพียงราคาถูกกว่า 2 เหรียญต่อล้านบีทียูซึ่งถือว่าเป็นราคาก๊าซธรรมชาติที่ถูกที่สุดในโลก
นอกจากอเมริกาที่เป็นแหล่งใหญ่ที่สุดของเชลก๊าซแล้ว ประเทศจีนถือว่าเป็นแหล่งที่ใหญ่อันดับสองของโลกในปริมาณของเชลก๊าซที่สำรวจพบ ในช่วงที่ผ่านมาอเมริกาล้ำหน้าอย่างมากในเรื่องของเทคโนโลยี่การขุดสำรวจเชลก๊าซโดยไม่ยอมถ่ายทอดเทคโนโลยี่ให้กับประเทศอื่น ทำให้จีนเริ่มหันไปหาผู้ผลิตจากประเทศยุโรปที่มีเทคโนโลยี่เดียวกันโดยล่าสุดบริษัทเชลล์กรุ๊ปของเนเธอร์แลนด์จับมือกับบริษัทน้ำมันของจีนเริ่มการขุดสำรวจเชลก๊าซในเมืองจีน ทำให้ดูเหมือนว่าธุรกิจถ่านหินอาจมาถึงทางตัน
แต่ถ้าดูกันให้ละเอียดจะพบว่าการที่เชลก๊าซในประเทศจีนจะเข้ามาทดแทนถ่านหินนั้นคงยังไม่ใช่ในระยะเวลาอันใกล้นี้ เพราะการขุดเจาะสำรวจเพื่อนำเชลก๊าซมาใช้ถึงแม้ว่าจะเป็นการขุดบนพื้นดินที่ใช้ระยะเวลาในการดำเนินการน้อยกว่าการขุดเจาะในทะเล แต่เนื่องจากพื้นที่ของเชลก๊าซส่วนใหญ่จะอยู่ในแหล่งบนเทือกเขาสูงจึงมีความจำเป็นต้องตัดเส้นทางเข้าไปในพื้นที่ที่เป็นแหล่งก๊าซ การสำรวจและติดตั้งอุปกรณ์คงต้องใช้เวลาอีกหลายปีกว่าจะสามารถขุดเชลก๊าซอออกมาได้ในปริมาณที่มากพอสมควร
นอกเหนือจากนั้นการที่เชลก๊าซสามารถทดแทนถ่านหินในสหรัฐอเมริกาได้อย่างรวดเร็วนั้นเป็นเพราะอเมริกามีท่อส่งก๊าซเป็นเครือข่ายเชื่อมต่อกันทั้งประเทศในระดับเมืองและระหว่างรัฐ เพราะก๊าซธรรมชาติถูกใช้ไปในการทำความร้อนให้กับบ้านเรือนในอเมริกามาเป็นเวลานานหลายสิบปี ทุกบ้านจะมีท่อก๊าซส่งไปถึงเหมือนกับท่อประปาในบ้านเราโดยท่อก๊าซเล็กๆเหล่านั้นจะเชื่อมต่อกับโรงแยกก๊าซซึ่งลำเลียงก๊าซธรรมชาติมาจากแหล่งต่างๆ ดังนั้นเมื่อมีการค้นพบเชลก๊าซในที่ใดที่หนึ่งจึงสามารถต่อท่อส่งให้เข้ากับท่อเดิมที่มีอยู่ใกล้เคียงได้ด้วยระยะทางที่ไม่มากนักและสามารถนำไปใช้ในโรงไฟฟ้าหรือทำความร้อนตามบ้านได้ทันที
ผิดกับระบบท่อส่งก๊าซในประเทศจีนซึ่งมีพื้นที่กว้างใหญ่ไพศาลแต่ระบบท่อส่งก๊าซธรรมชาติยังไม่ได้พัฒนามาก ท่อส่งก๊าซระหว่างเมืองใหญ่ๆยังไม่ได้เริ่มสร้างและบ้านเรือนในจีนส่วนใหญ่จะใช้ถ่านหินในการทำความร้อนรวมถึงโรงไฟฟ้าซึ่งใช้ถ่านหินในการผลิตไฟฟ้าเป็นส่วนมากเช่นเดียวกัน ทำให้ระบบโครงข่ายของท่อส่งก๊าซในจีนไม่ได้รับการพัฒนามากนัก การนำเชลก๊าซที่ขุดได้ในพื้นที่ภูเขาที่ทุรกันดารเพื่อส่งให้กับโรงไฟฟ้าหรือโรงแยกก๊าซตามเมืองใหญ่ๆของจีนนั้นยังต้องใช้เวลาในการพัฒนาและก่อสร้างท่อส่งก๊าซอีกจำนวนมากซึ่งต้องใช้เวลาอีกพักใหญ่เลยทีเดียว รวมถึงการขุดสำรวจที่เพิ่งเริ่มต้นทำให้การนำเชลก๊าซมาทดแทนถ่านหินในจีนยังไม่ง่ายนัก
ในส่วนของฝากยุโรปเองถึงแม้จะมีการวิจัยพบว่ายุโรปมีปริมาณเชลก๊าซเป็นอันดับสามของโลกรองจากอเมริกาและจีน แต่เนื่องจากกฏหมายสิ่งแวดล้อมที่เข้มงวดของประเทศในสหภาพยุโรปรวมถึงความเข้มแข็งขององค์กรเอกชนในการต่อต้านการขุดเจาะเชลก๊าซ เพราะการนำก๊าซจากใต้พื้นดินขึ้นมานั้น ในขบวนการผลิตต้องมีดินและโคลนไหลออกมาจำนวนมากซึ่งนักอนุรักษณ์กล่าวหาว่าจะทำให้สิ่งแวดล้อมบริเวณนั้นเสียหาย การดำเนินการขุดสำรวจเชลก๊าซในยุโรปจึงจำเป็นต้องหยุดชะงัก
จะเห็นว่าการที่เชลก๊าซจะเข้ามาทดแทนถ่านหินในส่วนอื่นๆของโลกนอกเหนือจากอเมริกานั้นไม่ง่ายนักไม่ว่าจะเป็นในจีนหรือยุโรปเองก็ตาม ส่วนในประเทศอื่นๆที่ไม่มีเชลก๊าซนั้น ถ่านหินยังคงเป็นพลังงานที่ถูกและหาง่ายที่สุดในโลกเช่นเดิม ดังนั้นในระยะสั้นถ่านหินคงยังไม่ตายอย่างแน่นอน