โค้ด: เลือกทั้งหมด
มีกูรูหลายท่านเปรียบการวางแผนลงทุนไม่ต่างจากการวางแผนกลยุทธ์ในการทำสงครามที่มีการสัปปะยุทธกันระหว่างกิจการในอุตสาหกรรมต่าง ๆ ที่เราเข้าไปถือหุ้น และเป็นสมรภูมิรบจริง ๆ เพื่อเป็นการแย่งชิงทรัพยากรเศรษฐกิจ สำหรับนักลงทุนสิ่งที่เดิมพันกันคือผลตอบแทนการลงทุนจาก “ทัพธุรกิจ” ที่เราเข้าร่วมหุ้นด้วย ดังนั้นในฐานะของแม่ทัพนายกองของกองทัพอย่างนักลงทุน เราควรจะมีการประเมินศักยภาพการรบของกองทัพธุรกิจเราอย่างสม่ำเสมอ
เวลาที่เหมาะสมที่สุดในการประเมินนั้นอาจจะเรียกว่าตลอดเวลา หรือทันทีที่มีการเปลี่ยนแปลงในกิจการ แต่สำหรับผมแล้ว เวลาต้นปีเป็นเวลาที่ดีที่เราจะจัดการตรวจตรากองทัพให้ละเอียด เนื่องจากปีใหม่เป็นเวลาเริ่มต้นของสิ่งใหม่ ๆ กิจการที่เราเข้าไปลงทุน ก็มักจะมีการทบทวนทำแผนธุรกิจใหม่ และจุดที่ผมมักจะสังเกตเป็นพิเศษมีดังนี้
หนึ่ง กำลังพลของเรา สิ่งที่สำคัญที่สุดคือการดูแลกำลังรบของเรา นั่นคือหุ้นหรือกิจการที่อยู่ในพอร์ตปัจจุบัน โดยมาก ผมจะนำมาทบทวนอีกครั้งทั้งในเชิงการประเมินมูลค่าว่ายังเหมาะสมอยู่หรือไม่ ถ้ามูลค่าของกิจการยังสูงกว่าราคาอยู่ ผมก็ยังคงจะถือ ถ้าราคาแซงหน้ามูลค่าไปพอสมควร ผมจะพิจารณาว่าสมควรจะขายหรือไม่ นอกจากนั้นการประเมินในเชิงคุณภาพก็มีความสำคัญยิ่ง ธุรกิจยังคงต้องดีมีความสามารถในการแข่งขัน นั่นคือกำลังพลรบเรายังมีความเข้มแข็ง และมีขวัญกำลังใจสมบูรณ์
สอง เสบียงอาหาร ซึ่งเปรียบเสมือนเงินสด ที่จะช่วยดูแลการรบยามที่เราต้องตั้งรับ หรือตลาดมีแนวโน้มที่จะอยู่ในช่วงที่ไม่ดี ตราบใดที่สถานการณ์ยังดีอยู่การใส่ใจในเสบียงอาหารจึงน้อยและเกิดความประมาทขึ้น แต่เมื่อใดก็ตามถ้าต้องตั้งรับ ตลาดหุ้นเข้าสู่ตลาดหมี เสบียงอาหารหรือเงินสดก็จะมีความสำคัญขึ้นมาทันที อย่างไรก็ดี เสบียงที่ว่าอาจจะไม่จำเป็นต้องอยู่ในรูปของเงินสดเสมอไป อาจจะอยู่ในรูปของหุ้นที่เป็นหุ้น Defensive อย่างหุ้นปันผล รวมถึงแหล่งกระแสเงินสด อย่างเงินปันผล ดอกเบี้ย หรือผลตอบแทนในการทำงานปัจจุบันก็ได้ครับ
สาม สถานการณ์แวดล้อม ภาพตลาดเป็นสิ่งที่นักลงทุนแนว VI ใส่ใจน้อยกว่านักลงทุนประเภทอื่น ๆ เนื่องจากการลงทุนประเภทนี้สนใจตัวกิจการเป็นหลัก แต่อย่างไรก็ดีภาพสถานการณ์แวดล้อมนั้นก็มีความสำคัญในการรบดังที่จะเห็นได้ในประวัติศาสตร์การรบหลาย ๆ แห่ง เช่นศึกผาแดงในสามก๊ก ทัพโจโฉแตกพ่ายไปเพราะทิศทางลม หรือทัพของนาซีเยอรมันในยุคสงครามโลกครั้งที่ 2 พ่ายแพ้ต่อกองทัพรัสเซีย เนื่องจากสภาพภูมิอากาศที่หนาวเย็น ทั้ง ๆ ที่มีกองกำลังที่เหนือกว่าหลายขุม ดังนั้นหุ้นที่แข็งแรงก็อาจจะต้านทานคลื่นลมพายุดังเช่นสภาวะแย่ ๆ อย่างช่วง Subprime เช่นกัน
สี่ จุดยุทธศาสตร์ ตำแหน่งที่ได้เปรียบหรือชัยภูมิ ย่อมก่อให้เกิดความได้เปรียบสูงในการรบ ยิ่งถ้าตำแหน่งดังกล่าวเป็นตำแหน่ง “ยุทธศาสตร์” แล้ว การลงทุนนั้น จะสามารถเก็บเกี่ยวดอกผลได้นานหลายปี หรือเป็นสิบ ๆ ปี ถ้ากิจการในพอร์ตอยู่ในจุดยุทธศาสตร์ และยุทธศาสตร์ดังกล่าวยังคงไม่ล้าสมัย เราย่อมสามารถทำกำไรกับการเติบโตของกิจการได้อย่างต่อเนื่อง แต่หากยุทธศาสตร์นั้นไม่ใช่อีกต่อไป สิ่งที่บริษัทสร้างมาหลายสิบปี อาจกลายเป็นสิ่งชำรุดในประวัติศาสตร์ทันที
ห้า แผนถอย หรือแนวป้องกัน ตลาดหุ้นอยู่ในสภาวะดีอย่างต่อเนื่องมาหลายปี จนนักลงทุนหลายคนแทบจะลืมแผนถอยในกรณีที่มีเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่ไม่คาดฝันเกิดขึ้น นักลงทุนบางคนที่เพิ่งเข้าตลาดมาในช่วงที่ตลาดเป้นขาขึ้นทางเดียว ก็ไม่มีประสบการณ์ในตลาดหมี สิ่งที่ควรจะระลึกอยู่เสมอคือ ใส่คำว่า “ถ้า” ลงไปสองด้านคือ “ถ้า” หุ้นขึ้นอย่างที่เราคาดเราจะทำอย่างไร ในทางกลับกัน “ถ้า”หุ้นลงอย่างรุนแรง เราจะบริหารจัดการมันอย่างไร ถ้าเรามีคำตอบให้สองคำถามนี้ ก็ย่อมมีทางหนีทีไล่ในสถานการณ์ต่าง ๆ ได้เสมอ
หก คู่ต่อสู้ คู่ต่อสู้ในการรบที่สำคัญในตลาดหุ้นนั้น คือตัวเราเอง อันที่จริงแล้ว นอกจากการประเมินสภาวะรอบข้างของกิจการที่เราลงทุนแล้ว การสงบจิตสงบใจ ทบทวนสิ่งที่เกิดขึ้น “ภายใน” ตัวเรา ก็เป็นสิ่งที่สำคัญยิ่งกว่า เนื่องจากการตัดสินใจที่มีคุณภาพของแม่ทัพนายกอง ย่อมส่งผลต่อผลลัพธ์ของการสู้รบในสงครามเป็นอย่างยิ่ง ผมมักจะกลับไปทบทวนการตัดสินใจซื้อขายหุ้นในปีที่ผ่านมา ว่ามีจุดอ่อนตรงไหนที่เราควรจะเข้าไปเรียนรู้ ปรับปรุง และมีสิ่งไหนที่เราทำได้ดี และควรส่งเสริมทำต่อการตัดสินใจต่าง ๆ มีอารมณ์โลภ อารมณ์กลัวมาเกี่ยวข้องมากน้อยแค่ไหน
ทั้งหมดทั้งสิ้นก็เพื่อให้กองทัพมีความพร้อมที่จะรับความผันผวนที่เกิดขึ้นในโลกยุคปัจจุบันแน่นอนว่า ถ้ากองทัพเข้มแข็ง แม่ทัพมีความรู้ความสามารถ มีสติ และไม่ประมาทในสมรภูมิ ชัยชนะย่อมเป็นสิ่งที่ตามมาในที่สุดครับ